เกณฑ์มาตรฐานและคุณสมบัติเฉพาะตำแหน่งของ “ครูสอนพระปริยัติธรรม” ในระบบการศึกษาคณะสงฆ์
“ครูสอนพระปริยัติธรรม” ถือเป็นบุคลากรหลักที่มีบทบาทสำคัญยิ่งในการถ่ายทอดองค์ความรู้ทางพระพุทธศาสนาและการศึกษาสงเคราะห์ เพื่อให้การจัดการศึกษาของคณะสงฆ์ดำเนินไปอย่างมีคุณภาพและบรรลุวัตถุประสงค์
ตามโครงสร้างการบริหารงานบุคคลภายใต้พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ ครูสอนพระปริยัติธรรมถูกจัดให้อยู่ในกลุ่ม “เจ้าหน้าที่การศึกษาพระปริยัติธรรม (จศป.) ประเภทผู้ปฏิบัติงานสอน” ซึ่งผู้ที่จะได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งดังกล่าว จำเป็นต้องมีคุณสมบัติครบถ้วนทั้งด้านวุฒิการศึกษา ทักษะการสอน และคุณลักษณะส่วนบุคคล ดังรายละเอียดต่อไปนี้
๑. คุณวุฒิการศึกษาเฉพาะตำแหน่ง (จำแนกตามแผนก) เพื่อให้สอดคล้องกับมาตรฐานทางวิชาการตามประกาศมหาเถรสมาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ผู้ที่จะได้รับการเสนอชื่อเพื่อแต่งตั้งเป็นครูสอนพระปริยัติธรรม (ทั้งที่เป็นพระภิกษุ สามเณร หรือคฤหัสถ์) จะต้องมีวุฒิการศึกษาขั้นต่ำตามแผนกวิชาที่ทำการสอน ดังนี้
- แผนกธรรม: ต้องสอบได้นักธรรมชั้นเอก
- แผนกบาลี (ทั่วไป): ต้องสอบได้เปรียญธรรม ๓ ประโยคขึ้นไป
- แผนกบาลี (สำหรับสามเณร): กรณีผู้สอนเป็นสามเณร ต้องสอบได้เปรียญธรรม ๔ ประโยคขึ้นไป
- แผนกสามัญศึกษา (วิชาสามัญ): ต้องสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีขึ้นไป
๒. การพัฒนาสมรรถนะทางวิชาชีพ (การฝึกอบรม) นอกเหนือจากคุณวุฒิทางวิชาการแล้ว ครูสอนพระปริยัติธรรมจำต้องผ่านกระบวนการพัฒนาศักยภาพด้านการสอนเพื่อรับรองมาตรฐานวิชาชีพ โดยมีเงื่อนไขสำคัญคือ ต้องผ่านการอบรมหลักสูตรครูสอนพระปริยัติธรรม ซึ่งดำเนินการจัดอบรมโดยสำนักงานแม่กองธรรมสนามหลวง หรือสำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง หรือเป็นการจัดอบรมร่วมกับสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
๓. สถานภาพทางกฎหมายและสิทธิประโยชน์ ในเชิงบริหารจัดการ ครูสอนพระปริยัติธรรมมีสถานะเป็นบุคลากรของรัฐภายใต้สังกัดส่วนงานการศึกษาพระปริยัติธรรม (สศป.) โดยมีสิทธิและสถานะดังนี้
- ประเภทตำแหน่ง: จัดเป็น จศป. ประเภท “ผู้ปฏิบัติงานสอน”
- ค่าตอบแทน: ได้รับค่าตอบแทนจากงบประมาณแผ่นดิน โดยครูสอนในแผนกธรรมและแผนกบาลีจะได้รับค่าตอบแทนในรูปแบบ “รายชั่วโมง” ตามภาระงานสอนจริง
๔. คุณสมบัติทั่วไปและลักษณะต้องห้าม เนื่องจากสถานะของครูสอนพระปริยัติธรรมเป็นเจ้าหน้าที่การศึกษาพระปริยัติธรรม (จศป.) ผู้ดำรงตำแหน่งจึงต้องมีคุณสมบัติพื้นฐานและไม่มีลักษณะต้องห้ามตามระเบียบการบริหารงานบุคคล ดังนี้
- คุณสมบัติพื้นฐาน: มีสัญชาติไทย, มีอายุไม่ต่ำกว่า ๑๘ ปีบริบูรณ์, และเป็นผู้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา รวมถึงเลื่อมใสในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
- ความประพฤติและวินัย: ต้องไม่เป็นผู้มีความประพฤติเสื่อมเสีย หรือบกพร่องในศีลธรรมอันดี และไม่เคยต้องอาบัติปาราชิก
- ลักษณะต้องห้ามทางกฎหมาย: ไม่เป็นผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง, ไม่เป็นบุคคลล้มละลาย, และไม่เคยได้รับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุด (ยกเว้นความผิดโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ)
บทสรุป การกำหนดเกณฑ์มาตรฐานและคุณสมบัติของครูสอนพระปริยัติธรรมไว้อย่างชัดเจน เป็นการประกันคุณภาพการศึกษาของคณะสงฆ์ เพื่อให้มั่นใจว่าผู้เรียนจะได้รับการถ่ายทอดความรู้จากบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ มีจริยวัตรที่งดงาม และมีสถานะที่ถูกต้องตามกฎหมาย อันจะนำไปสู่ความมั่นคงและยั่งยืนของพระพุทธศาสนาสืบไป
