Daily Archive: December 8, 2025
ในยุคหนึ่งเคยมีค่านิยมการเรียนแบบ “สอบควบ” คือลงสอบทั้งนักธรรมและบาลี หรือสอบนักธรรมหลายชั้นพร้อมกันในปีเดียว เพื่อหวังจะ “จบเร็ว” หรือเลื่อนสมณศักดิ์ไวๆ แต่ผลที่ได้กลับกลายเป็นว่า ผู้เรียนมีความรู้แบบ “เป็ด” (รู้ไม่จริง/ไม่แน่น) เพราะต้องแบ่งเวลาอ่านหนังสือหลายวิชาจนลนลาน
ปัญหาคลาสสิกของ “งานทะเบียน” มีมาทุกยุคทุกสมัย! ย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๖๘ เจ้าหน้าที่กองธรรมสนามหลวงต้องปวดหัวหนักกับปัญหา “รายชื่อนักเรียนตกหล่น”
ในการสอบยุคปัจจุบัน เราอาจกังวลเรื่องการลอกข้อสอบหรือทุจริต แต่ย้อนกลับไปเมื่อ ๑๐๐ ปีก่อน ในสมัยรัชกาลที่ ๖ ย่างเข้า ๗ ปัญหาใหญ่ในการสอบนักธรรมกลับเป็นเรื่องของ “มารยาท”
เคยเจอปัญหา “ข้อสอบออกวน” หรือ “ไม่มีอะไรจะออกสอบ” ไหมครับ? ย้อนกลับไปเมื่อ ๑๐๐ ปีก่อน การสอบนักธรรมชั้นโท วิชา “ตำนาน” (พุทธประวัติ/ประวัติสาวก) ก็เจอปัญหานี้เช่นกัน แต่สาเหตุนั้นเป็นเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่น่าจดจำ
การจัดสอบบาลีสนามหลวงหรือนักธรรมในอดีต ไม่ได้สะดวกสบายเหมือนปัจจุบัน ย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๖๘ (สมัยรัชกาลที่ ๖) การสอบ “นักธรรมชั้นโท” เริ่มได้รับความนิยมในต่างจังหวัดมากขึ้น แต่ปัญหาที่ตามมาคือ “สนามสอบเบี้ยหัวแตก”
เคยสงสัยไหมว่าทำไมตารางสอบนักธรรมถึงจัดวิชาเรียงความ (กระทู้ธรรม) ไว้ท้ายสุด? หรือบางยุคก็ไว้ต้นสุด? ย้อนกลับไปเมื่อ ๑๐๐ ปีก่อน ในสมัยรัชกาลที่ ๖ การสอบนักธรรมได้รับความนิยมอย่างถล่มทลาย บางจังหวัดมีคนมาร่วมลุ้นผลสอบนับพันคน! แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ “การตรวจข้อสอบไม่ทัน” ทำให้การประกาศผลล่าช้าจนดึกดื่น ผู้คนรอไม่ไหวจนทยอยกลับบ้าน ทำให้บรรยากาศที่ควรจะครึกครื้นกลับ “กร่อย” ลงไปถนัดตา
วันที่ ๘ ธันวาคม ๒๕๖๘ — พระเดชพระคุณพระธรรมวชิรเมธาจารย์ รองแม่กองธรรมสนามหลวง ฝ่ายบริหาร สำนักงานแม่กองธรรมสนามหลวง ได้เมตตาลงนามรับรองท้ายบัญชีรายนามคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ เพื่อปฏิบัติศาสนกิจหน้าที่ตรวจใบตอบข้อสอบธรรมสนามหลวง ในระดับชั้น นักธรรมชั้นโท-เอก และ ธรรมศึกษาชั้นตรี-โท-เอก (ส่วนกลาง) ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๘ เป็นที่เรียบร้อยแล้ว โดยกำหนดการตรวจใบตอบข้อสอบดังกล่าว จะดำเนินงานในระหว่างวันที่ ๑๕ ถึงวันที่ ๑๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๘ ณ วัดเสมียนนารี พระอารามหลวง เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร
วิกฤตตำราเรียน เมื่อ “เสาหลัก” ล้ม ในปี พ.ศ. ๒๔๖๕ หลังจากที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (ผู้ทรงวางรากฐานการศึกษาสงฆ์) สิ้นพระชนม์ลง ทิ้งไว้เพียงผลงานชิ้นสุดท้ายคือหนังสือ “ธรรมวิจารณ์” ที่ยังทรงนิพนธ์ “ไม่จบ”
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์ (พระนามเดิม: สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์) สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ แม่กองธรรมสนามหลวง รูปที่ ๓