Category: การศึกษา (Education)

ในระบบการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย “สำนักเรียน” มิได้เป็นเพียงอาคารสถานที่สำหรับการเรียนรู้ธรรมะและบาลีเท่านั้น แต่คือนิติบุคคลทางศาสนาที่มีสถานะรับรองตามกฎหมาย ภายใต้ พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ และข้อบังคับฉบับล่าสุดปี พ.ศ. ๒๕๖๗ ได้วางกลไกการจัดตั้งที่รัดกุม โดยกำหนดให้ มหาเถรสมาคม (มส.) เป็นองค์กรผู้ทรงอำนาจอนุมัติขั้นสุดท้าย กระบวนการนี้สะท้อนถึงการยกระดับมาตรฐานการศึกษาที่ต้องผ่านการ “กลั่นกรอง” ตามลำดับชั้นการปกครองอย่างเป็นระบบ

ในอดีต การขยายโอกาสทางการศึกษาของคณะสงฆ์มักขึ้นอยู่กับดุลยพินิจและบริบทของแต่ละพื้นที่ แต่ภายใต้ร่มเงาของ พ.ร.บ.การศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ และข้อบังคับใหม่ปี พ.ศ. ๒๕๖๗ การจัดตั้ง “สำนักศาสนศึกษา” (หน่วยจัดการศึกษาแผนกธรรมและบาลีภายในวัด) ได้ถูกวางระบบใหม่ให้มีความรัดกุมและเป็นมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ กระบวนการนี้มิใช่เพียงพิธีกรรมทางเอกสาร แต่คือการกลั่นกรองคุณภาพผ่านลำดับชั้นการปกครองสงฆ์ที่ซับซ้อน เพื่อให้มั่นใจว่าสถานศึกษาที่เกิดขึ้นใหม่จะมีศักยภาพเพียงพอในการสร้างศาสนทายาท

การประกาศใช้ พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ มิใช่เพียงการตรากฎหมายฉบับหนึ่งเพื่อรองรับสถานะทางการศึกษาของคณะสงฆ์เท่านั้น หากแต่เป็น “จุดเปลี่ยนผ่าน” (Transition Point) ครั้งสำคัญในหน้าประวัติศาสตร์พุทธศาสนาไทย กฎหมายฉบับนี้เปรียบเสมือนศิลาฤกษ์ที่วางรากฐานใหม่ให้กับระบบการศึกษาสงฆ์ โดยเปลี่ยนผ่านจากระบบจารีตสู่ระบบบริหารจัดการภาครัฐที่ทันสมัย (Modernization) ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อความมั่นคงทางนิติฐานะ โครงสร้างอำนาจ และคุณภาพชีวิตของบุคลากร ดังบทวิเคราะห์ ๓ มิติสำคัญต่อไปนี้

การประกาศใช้ พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ มิได้เป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงทางนิตินัยเท่านั้น แต่ถือเป็นการ “ปฏิรูปเชิงโครงสร้าง” (Structural Reform) ครั้งสำคัญของการบริหารบุคลากรในระบบการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย

พัฒนาการของการศึกษาพระปริยัติธรรมได้ก้าวเข้าสู่จุดเปลี่ยนครั้งสำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ร่วมสมัย เมื่อมีการประกาศใช้ พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ กฎหมายฉบับนี้มิได้เพียงแค่ยกระดับสถานะของโรงเรียนพระปริยัติธรรมเท่านั้น แต่ยังถือเป็นการ “รื้อสร้าง” (Deconstruction) โครงสร้างการกำกับดูแลเดิม

บทนำ ระบบการศึกษาพระปริยัติธรรมภายใต้พระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ มิได้ประกอบด้วยหน่วยงานที่ทำงานแยกส่วนจากกัน หากแต่มีการออกแบบโครงสร้างความสัมพันธ์ไว้อย่างเป็นระบบและมีลำดับขั้น (Hierarchy) เพื่อให้การขับเคลื่อนนโยบายสู่การปฏิบัติเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีองค์ประกอบหลัก ๕ ส่วน ได้แก่ กศป., กบป., สศป., อบป. และ จศป. ซึ่งแต่ละส่วนมีความเกี่ยวพันกันในลักษณะ “โซ่อุปทานของการบริหารการศึกษา” ดังรายละเอียดต่อไปนี้

บทนำ “คณะอนุกรรมการบริหารงานบุคคลการศึกษาพระปริยัติธรรม” หรือเรียกโดยย่อว่า “อบป.” ถือเป็นกลไกสำคัญในระดับปฏิบัติการที่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนการบริหารทรัพยากรมนุษย์ภายใน “ส่วนงานการศึกษาพระปริยัติธรรม (สศป.)” ให้เป็นไปตามทิศทางและมาตรฐานที่คณะกรรมการบริหารงานบุคคลการศึกษาพระปริยัติธรรม (กบป.) กำหนด บทความนี้จะนำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับโครงสร้าง องค์ประกอบ และขอบเขตอำนาจหน้าที่ของ อบป. ตามข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง

บทนำ “คณะกรรมการบริหารงานบุคคลการศึกษาพระปริยัติธรรม” หรือเรียกโดยย่อว่า “กบป.” ถือเป็นกลไกสำคัญในเชิงโครงสร้างที่มีบทบาทในการกำหนดทิศทางและวางรากฐานการบริหารทรัพยากรมนุษย์ของเจ้าหน้าที่การศึกษาพระปริยัติธรรม (จศป.) เพื่อให้การดำเนินงานของส่วนงานการศึกษาพระปริยัติธรรม (สศป.) เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและมีมาตรฐานสากล บทความนี้จะนำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับองค์ประกอบ บทบาท และอำนาจหน้าที่ของ กบป. ตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

“เจ้าสำนักเรียน” หรือเรียกโดยย่อว่า “เจ้าสำนัก” ถือเป็นตำแหน่งที่มีความสำคัญยิ่งในฐานะผู้บริหารสูงสุดของสถานศึกษาพระปริยัติธรรมระดับวัด บทบาทและอำนาจหน้าที่ของเจ้าสำนักเรียนถูกกำหนดไว้อย่างชัดเจนภายใต้กรอบของพระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม และประกาศของมหาเถรสมาคมที่เกี่ยวข้อง