Category: บุคคลสำคัญ

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พ.ศ. ๒๔๐๓ – ๒๔๖๔) ทรงเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และทรงเป็น “แม่กองธรรมสนามหลวง” พระองค์แรก ตลอดพระชนมชีพของพระองค์เต็มไปด้วยการทำงานหนักเพื่อวางรากฐานและการปฏิรูประบบการศึกษาและการปกครองคณะสงฆ์ครั้งสำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ไทย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พ.ศ. ๒๔๐๓ – ๒๔๖๔) ทรงได้รับการยกย่องเป็น “สถาปนิกเอก” ผู้วางรากฐานการศึกษาและการบริหารคณะสงฆ์ไทยสมัยใหม่ พระกรณียกิจในการปฏิรูปการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมของพระองค์ คือจุดกำเนิดของระบบ “นักธรรม” และ “สนามหลวง” ที่มีมาตรฐานสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยทรงดำรงฐานะเป็น แม่กองธรรมสนามหลวงรูปแรก (โดยพฤตินัย) ผู้พลิกโฉมหน้าประวัติศาสตร์การศึกษาไทย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์ (เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็น กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์ และต่อมาทรงเลื่อนเป็น กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์) ทรงเป็นพระมหาเถระผู้เปี่ยมด้วยพระวิสัยทัศน์ และทรงมีบทบาทสำคัญยิ่งในการวางรากฐานและจัดวางระบบการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมของคณะสงฆ์ไทยให้มีความสมบูรณ์ครบถ้วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการสืบสานพระราชปณิธานในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในการจัดระบบ “นักธรรม” ให้เป็นปึกแผ่นมั่นคงสืบมา

พระพุทธศาสนาในสังคมไทยดำรงความมั่นคงสืบมาช้านาน ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมีองค์อัครศาสนูปถัมภกผู้ทรงเป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติและศึกษาพระธรรมอย่างลึกซึ้ง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ ๙) เป็นพระมหากษัตริย์ผู้มีพระราชศรัทธาแรงกล้า มีพระราชดำริและพระราชกรณียกิจที่สะท้อนให้เห็นอย่างชัดเจนว่า พระองค์ทรงเป็น “ต้นแบบของผู้ศึกษาธรรม” ทั้งด้วยพระราชจริยวัตร การศึกษา และการนำหลักธรรมไปใช้ในการบริหารราชการแผ่นดินอย่างเป็นรูปธรรม