สนามหลวงจัดสอบกี่ครั้งต่อปี? วิวัฒนาการจากปีละ ๒ ครั้ง สู่ระบบมาตรฐานปัจจุบัน
คำถามที่ว่า “สนามหลวงจัดสอบกี่ครั้งต่อปี?” นั้น มีคำตอบที่เปลี่ยนไปตามบริบทและการพัฒนาของระบบการศึกษาคณะสงฆ์ โดยสามารถแบ่งวิวัฒนาการออกเป็นยุคสำคัญดังนี้
คำถามที่ว่า “สนามหลวงจัดสอบกี่ครั้งต่อปี?” นั้น มีคำตอบที่เปลี่ยนไปตามบริบทและการพัฒนาของระบบการศึกษาคณะสงฆ์ โดยสามารถแบ่งวิวัฒนาการออกเป็นยุคสำคัญดังนี้
ในปี พ.ศ. ๒๔๖๐ การศึกษาบาลีเฟื่องฟูขึ้นมาก สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส จึงทรงปฏิรูประบบการนับ “ประโยคบาลี” (ตั้งแต่ ๑-๙) ใหม่ โดยรวบให้เป็นหมวดหมู่ใหญ่ๆ เพียง 3 ชั้น คือ ตรี, โท, เอก เพื่อให้สอดคล้องกับระบบนักธรรม และง่ายต่อการกำหนดเกียรติยศและเงินเดือน
หลังจากที่ “นักธรรมชั้นตรี” (สำหรับพระบวชใหม่) ประสบความสำเร็จอย่างงดงาม พระสงฆ์มีความรู้พื้นฐานแน่นปึ้ก! ในปี พ.ศ. ๒๔๕๙ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส จึงทรงกดปุ่ม “อัปเกรด” หลักสูตรขึ้นไปอีกขั้น
ในยุคปัจจุบัน เราคุ้นเคยกับการสอบที่วัดผลเป็น “สอบได้” หรือ “สอบตก” แต่หากย้อนกลับไปดูเอกสารจดหมายเหตุชิ้นนี้ เราจะพบ “เกณฑ์มาตรฐาน” ที่ระบุคะแนนไว้อย่างชัดเจนว่า ใครจะได้เป็น “ชั้นเอก” (เกียรตินิยมอันดับ 1), “ชั้นโท” หรือ “ชั้นตรี”
รู้หรือไม่? ในช่วงแรกของการตั้งสนามหลวง ข้อสอบวัดบางแห่ง “หิน” ยิ่งกว่าข้อสอบกลาง! ในสมัย ร.ศ. ๑๓๑ (พ.ศ. ๒๔๕๕) ระบบการสอบ “สนามหลวง” (Central Exam) เพิ่งเริ่มตั้งไข่ ในขณะที่วัดบางแห่ง (เช่น วัดบวรนิเวศวิหาร) มีการจัดการเรียนการสอนและสอบกันเองมานานจนเข้มข้น
จากพระดำริที่จะส่งเสริมการศึกษาธรรมวินัยให้แพร่หลายไปสู่ภิกษุสามเณรอย่างทั่งถึงทุกระดับชั้นดังกล่าวแล้ว พ.ศ. ๒๔๕๖ สมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ จึงทรงปรับปรุงหลักสูตรองค์นักธรรมอีกครั้งหนึ่ง โดยรวมองค์นักธรรมประโยค ๑ และประโยค ๒ เข้าด้วยกันเป็น “นักธรรมชั้นตรี” และกำหนดหลักสูตรสอบความรู้ภิกษุสามเณรเป็น ๔ อย่างคือ
ด้วยพระดำริดังกล่าวมาแล้วข้างต้น ในปี พ.ศ. ๒๔๕๕ นั้น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส จึงทรงปรับปรุงหลักสูตรองค์สามเณรรู้ธรรมขึ้นใหม่ โดยจัดเป็น ๒ อย่าง ตามแนวพระดำริดังกล่าวแล้ว คือ
จศป. ย่อมาจาก เจ้าหน้าที่การศึกษาพระปริยัติธรรม ซึ่งเป็นบุคลากรสำคัญในการขับเคลื่อนงานการศึกษาพระปริยัติธรรมตามพระราชบัญญัติการศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ และข้อบังคับคณะกรรมการการศึกษาพระปริยัติธรรม ว่าด้วยการบริหารงานบุคคลฯ พ.ศ. ๒๕๖๓

More